Światowa Organizacja Zdrowia w 1974 roku zakwalifikowała otyłość do grupy chorób cywilizacyjnych. Już wtedy eksperci WHO alarmowali, że nadprogramowe kilogramy mogą stać się w przyszłości jednym z najważniejszych problemów żywieniowych naszych czasów. Niestety, nie mylili się, a „plaga otyłości” rozprzestrzenia się także na najmłodszych. Dlaczego tak się dzieje?
Otyłość i nadwaga
Nadmierna masa ciała jest problemem nie tylko natury estetycznej, ale i zdrowotnej. Im więcej nadprogramowych kilogramów mamy, tym bardziej obciążone jest nasze ciało – zwłaszcza stawy czy cały układ krwionośny na czele z sercem. Zarówno otyłość, jak i nadwagę można określić jako problem zdrowotny polegający na nadmiernej masie ciała.
WHO definiuje nadwagę i otyłość jako nieprawidłowe i nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie człowieka. Wynika ono z utrzymującego się przez dłuższy czas u danej osoby dodatniego bilansu energetycznego, czyli stanu, w którym podaż energii przewyższa wydatek energetyczny. Prowadzi to do istotnego, realnego zagrożenia dla zdrowia człowieka.
U dorosłych dla określenia, czy mamy do czynienia z nadwagą, otyłością, normalną masą ciała lub niedowagą, wykorzystuje się wskaźnik masy ciała (BMI). Wskaźnik ten wyliczany jest jako iloraz wagi osoby w kilogramach oraz kwadratu wzrostu w metrach. Można łatwo sprawdzić BMI dzięki wykorzystaniu kalkulatora BMI – https://enel.pl/enelzdrowie/kalkulatory/kalkulator-bmi. O otyłości u osób dorosłych mówi się wówczas, gdy wskaźnik jest wyższy niż 30.
Natomiast prawidłową masę ciała dzieci do ukończenia 18. roku życia określają tabele lub siatki centylowe, które są odpowiednie dla wieku i płci czy tego, w jakim miesiącu ciąży pociecha przyszła na świat. Interpretacja wyników z siatek centylowych wygląda następująco dla masy ciała:
- < 5 centyli – niedowaga,
- 5-25 centyli – szczupłość,
- 25-85 centyli – norma,
- 85-95 centyli – nadwaga,
- > 95 centyli – otyłość.
Okresowe bilanse zdrowia dziecka w gabinetach pediatrycznych pozwalają na dostrzeżenie problemu nadwagi czy otyłości odpowiednio wcześnie i rozpoczęcie leczenia. Niestety, nie wszyscy zgłaszają potomstwo na takie badania okresowe.
Liczba otyłych dzieci – od lat 70. XX wieku
W 1975 roku, według statystyk WHO, liczba otyłych dzieci w wieku powyżej 5 lat i młodzieży wynosiła 11 mln. W 2016 roku było to aż 124 mln. Do tego około 213 mln dzieci i młodzieży miało nadwagę. Jak kwestia ta wygląda w Polsce? Według Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości w naszym kraju nadwaga lub otyłość występuje u 12,2 proc. chłopców i 10 proc. dziewcząt w wieku przedszkolnym oraz 18,5 proc. chłopców i 14,3 proc. dziewcząt w wieku szkolnym. Natomiast Raport Światowej Organizacji Zdrowia wskazał, że z nadwagą lub otyłością walczy 32 proc. polskich dzieci w wieku od 7 do 9 lat. Pod tym względem Polska zajmuje wysokie, 8. miejsce wśród badanych krajów europejskich.
Błędne jest przekonanie wielu rodziców czy starszych pokoleń, że pulchne dziecko to zdrowe dziecko, a wkrótce samo wyrośnie z problemu nadwagi czy otyłości. Eksperci wskazują, że aż 80 proc. otyłych nastolatków będzie w dorosłym życiu borykać się z problemem nadmiernej masy ciała.
Powodu nadwagi i otyłości u dzieci
Problemy z nadmierną masą ciała u dzieci czy młodzieży nie zaczęły się teraz i nie można ich zrzucać jedynie np. na okres pandemii, która dosłownie zamknęła wszystkich w domach. To zjawisko narastające od lat, któremu sprzyja przede wszystkim kształtowanie nieodpowiednich nawyków żywieniowych u dziecka. Chodzi o nieregularne posiłki, częste jedzenie słodyczy i spożywanie słodzonych napoi lub wysoko przetworzonej żywności, co wraz z siedzącym trybem życia sprzyja nadwadze i otyłości wśród najmłodszych.
W ostatnich latach otyłość ta stała się powszechnie występującą, zwłaszcza w krajach wysoko rozwiniętych, chorobą cywilizacyjną. Zmagają się z nią ludzie w różnym wieku, nawet młodzież czy małe dzieci. To alarmujące, zwłaszcza że istnieje wiele negatywnych powikłań otyłości. Prowadzić może ona do problemów ze strony układu sercowo-naczyniowego, układu kostno-stawowego oraz rzutować na zdrowie psychiczne.
